جنگ و صلح میان اسپانیا و بریتانیا
یکی از سیاسیترین گل‌های جام جهانی، گلزنی‌دیگو مارادونا به انگلیس در جام جهانی 1986 بود. گلی که به دور از چشمان داور با خطای هند انجام شد. این دو تیم در حالی با هم روبرو شده بودند که چهار سال قبل از آن بر سر جزایر فالکلند، میان دو کشور درگیری نظامی وجود داشت و انگلیسی‌‌‌ها بر آرژانتین پیروز شده بودند. گلی که مارادونا هرگز بابت آن اظهار پشیمانی نکرد و آن را دست خدا نامید. او اعلام کرد با این گل، انتقام کشته شدن 650 سرباز آرژانتینی را گرفته است. وی گفت: «همه آرژانتینیها باید بدون کوچک‌ترین عذاب وجدانی شادی کنند. هر کسی شادی نکند انگلیسی است.»
آرژانتین در ابتدا بخشی از امپراطوری اسپانیا بود. مناقشه حاکمیت جزایر فالکلند در ابتدا یک مناقشه بین اسپانیا و بریتانیا در دهه 1770 میلادی بود. اسپانیا در طول جنگ‌های ناپلئون، با فرانسه علیه بریتانیا متحد شد. بنابراین بریتانیا دو حمله به آرژانتین را در سال‌های 1806 و 1807 آغاز و حتی در اولین تهاجم بوئنوس آیرس را تصرف کرد. اما ناگهان فرانسه به اسپانیا حمله کرد؛ در پی آن اسپانیا با بریتانیا متحد شد و بریتانیا حمله به آرژانتین را متوقف کرد. جنگ در اروپا منجر به تضعیف امپراطوری اسپانیا شد و مردم آرژانتین با تجهیز نظامی خود توانستند جنگ استقلال آرژانتین را آغاز کنند. بریتانیا در طول این درگیری بی‌طرف ماند و اعلامیه استقلال آرژانتین را در 15 دسامبر 1823 پذیرفت و روابط رسمی بین دو کشور برقرار شد.1
وجه اشتراک بریتانیا و آرژانتین
دو تن از رئیس‌جمهورهای آرژانتین یعنی رائول آلفونسین و کارلوس پلگرینی، و همچنین کارلوس بوسر، فرمانده نیروهای آرژانتینی در طول جنگ فالکلند در سال 1982، از تبار بریتانیایی بودند. خورخه لوئیس بورخس، بزرگ‌ترین مرد ادبی آرژانتین و یکی از غول‌های ادبیات جهان، یک مادربزرگ انگلیسی داشت. امروزه بالغ بر 100 هزار دو رگه انگلیسی-آرژانتینی، یک جامعه قدرتمند و ثروتمند را در آرژانتین بوجود آورده‌اند.
این تمام وجه اشتراک آرژانتین با بریتانیا نیست. آرژانتین نیز مانند بریتانیا زمانی استعمارگر بوده است. ژنرال خولیو آرژانتینو روکا منطقه جنوبی پاتاگونیا را در آمریکای لاتین به کنترل آرژانتین درآورد و به طرز وحشیانه ای مردم بومی را قتل عام کرد. روکا در سال 1880 به ریاست‌جمهوری رسید و تا همین اواخر در اسکناس 100 پزو آرژانتین نمایش داده می‌شد.
اما حرف از پزو، واحد پولی آرژانتین شد. این واحد پولی یکی از بیشترین کاهش ارزش‌‌‌ها رو در تاریخ جهان تجربه کرد. آرژانتین به علت تورم‌های چند هزار درصدی که در دهه‌های 1970 و 1980 داشت، مجبور به حذف 13 صفر از واحد پولی خود، طی 13 سال شد.
افت و خیز اقتصاد آرژانتین
آرژانتین ناپایدترین اقتصاد دنیا و کشور ابرتورم‌‌‌هاست. تا حدی که در اواخر دهه 1980، اقتصاد آرژانتین از کنترل خارج شد. زیرا نرخ تورم سالانه آن به بیش از 20000 درصد رسید. قیمت‌ها در عرض سه هفته تقریباً سه برابر شد. در سال 1986 مردم آرژانتین حجم زیادی از اسکناس را برای انجام معاملات روزانه خود حمل می‌کردند. در دهه 1980 آرژانتین، قیمت سوپرمارکت‌ها دو بار در روز افزایش می‌یافت.
اما چرا آرژانتین به این روزگار دچار شد؟ آرژانتین، نمونۀ عینی تبعیتِ محض و بی‌کم وکاست از این سیاست‌های صندوق بین‌المللی پول است که تجربۀ آن در مقابل چشم دیگر کشورها قرار دارد. آرژانتین در سال 1913 در رتبۀ دهمین کشور ثروتمند دنیا از حیث سرانه تولید ناخالص قرار داشت. اما اکنون و پس از سال‌ها اجرای سیاست‌های صندوق در رتبه 93 است.2
افول اقتصاد آرژانتین
ششم سپتامبر 1930، ژنرال خوزه اوریبرو با حمایت شرکتهای آمریکایی حاضر در خاک آرژانتین که به خاطر سیاست حمایت از تولید داخل در این کشور، دچار محدودیت‌های فراوانی‌شده بودند، دست به کودتا زد. این کودتا آغاز دورۀ استعمار نو در آرژانتین و افول اقتصادی آن بود.
اما آمریکایی‌ها دوباره دست به کار شدند و با کودتایی دیگر ژنرال خورخه رافائل ویدلا را روی کار آوردند. ویدلا قانون سرمایه‌گذاری جدیدی در آرژانتین تصویب کرد که تسهیل‌کننده تملک خارجی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مالی بود. در نتیجه اجرای این قانون، شرکتهای مالی و بانک‌های بین‌المللی سرمایه فراوانی را به این کشور سرازیر کردند. رویکردی که طی آن، اقتصاد کشور عملاً به خارجی‌ها فروخته شد.
دوران ویدلا با یک اتفاق جهانی مهم همراه بود؛ جام جهانی فوتبال. جام جهانی 1978 آرژانتین به عنوان «کثیف‌‌ترین جام جهانی تاریخ» شناخته می‌شود. ویدلا، یک فرد دیکتاتور و قدرتمند بود که طرفدار فوتبال نبود و آن را کسل کننده می‌دانست. اما او می‌دانست که محبوبیت فوتبال چقدر زیاد است و می‌خواست تا بوسیله میزبانی جام جهانی جکومت خود را مشروع نشان دهد.
آرایش چهره خسته آرژانتین
آرژانتینیها یک شرکت رسانه‌های آمریكایی را با قرارداد میلیون دلاری به کار گرفته بودند تا در ارتقا حسن نیت نسبت به این كشور و دولت ویدلا در خارج از آرژانتین، این حکومت را یاری كند. مدیران این شرکت در نیویورک طرحی را با هدف ایجاد تصویر جدید از آرژانتین و مقابله با هرگونه تبلیغات منفی در خارج از کشور متمرکز کردند. دولت محله‌های فقیرنشین واقع در نزدیکی استادیوم‌‌‌ها و فرودگاه‌‌‌ها را به زور پاکسازی کرد تا آن‌ها را از چشم خارجی‌ها دور نگه دارد. همچنین در زمان ورود رئیس فیفا آرژانتین بتواند بهترین چهره خود را به جهان نشان دهد.
سیاسیترین جام جهانی تاریخ
جام جهانی 1978 سیاسیترین جام جهانی تاریخ نیز تا به امروز بوده است. آرژانتین برای رسیدن به فینال، نیاز داشت تا حداقل 6 گل به پرو بزند و از گروه خود صعود کند. اما همه می‌دانستند این تیم قدرت چنین کاری نداشت. آرژانتینیها باب مذاکره با سیاستمداران پرو را گشودند. آن‌ها در قبال تجهیز ناوگان هوایی پرو، از پرویی‌ها خواستند در جام جهانی و بازی رو‌در‌رو، 6 گل از آرژانتین دریافت کنند. همین اتفاق هم افتاد و آرژانتینیها با زدن 6 گل به فینال رسیدند. دولت آرژانتین در ازای این نتیجه حاضر شد 13 پناهنده مخالف دولت را به پرو بازگرداند.3
اسناد وزارت خارجه آمریکا که به تازگی افشا شده‌اند، رابطه جدیدی را بین روابط هنری کسینجر وزیر خارجه سابق آمریکا و دیکتاتوری نظامی آرژانتین روشن می‌کند. او در سفری که همزمان با جام جهانی به آرژانتین داشت، جلسات سیاسی مختلفی را برگزار کرد و در جریان پیروزی 6 بر 0 آرژانتین در برابر پرو ردپای او نیز دیده می‌شود. او قبل از بازی همراه با ویدلا به رختکن تیم پرو می‌روند و صحبت‌هایی را با بازیکنان این تیم انجام می‌دهند.
ادامه تیره‌روزی اقتصاد
پس از دیکتاتوری ویدلا و روی کارآمدن آلفونسین به عنوان رئیس‌جمهور، آرژانتین در سال ۱۹۸۹ به دلیل اخذ مکرر وام از صندوق بین‌المللی پول به بحران بدهی خارجی و معضلات گسترده اقتصادی مبتلا شد. این بدهی‌‌‌ها منجر به بحران شدید اقتصادی و تورم بی‌سابقه 5000 درصدی در این کشور شد. سال‌های بعد، دولت کارلوس مِنِم در سال 1991 قانونی را تصویب کرد که طبق آن پزو، به طور رسمی هم‌‌ارزش با دلار آمریکا شد. به این ترتیب، اقتصاد آرژانتین کاملاً به تحولات اقتصاد آمریکا گره خورد. افزایش نرخ بهره توسط بانک مرکزی آمریکا باعث شد تا خروج سرمایه از آرژانتین 74 برابر شود. در پی آن، بدهی خارجی این کشور به بیش از دو برابر افزایش یافت.4
اشتباه آرژانتین در خصوصیسازی
کشور آرژانتین نمونه‌ای از خصوصیسازی اشتباه در دنیاست که مشکلات اقتصادی و فساد را به ارمغان آورده است. «کارلوس مِنِم» «خصوصیسازی شرکتهای دولتی» را به سرعت و با قواعد نامناسبی در پیش گرفت. از سال 1993 تا 2002 مالکیت بیش از 80 درصد از 500 شرکت بزرگ آرژانتین، در اختیار خارجی‌ها قرار گرفت. در سال‌های اخیر نیز هنوز این رویکرد در آرژانتین ادامه داشته است. جریان مورد حمایت غرب به رهبری «ماکری» در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2015 آرژانتین به پیروزی رسید و این کشور را با تمام توان به آغوش نئولیبرالیسم و البته استعمار فرانو بازگرداند.
ماکری در سال 2018 توافق‌نامه‌ای برای دریافت 57 میلیارد دلار وام از صندوق بین‌المللی پول منعقد کرد. این بزرگ‌ترین وام در تاریخ صندوق بین‌المللی پول است. نتیجۀ این سیاست‌های غلط، افزایش بیکاری، فقر، نرخ بالای تورم، نرخ بالای بهره، کاهش ارزش پزو، بی‌ثباتی مالی و افزایش شدید بدهی عمومی بود. سال 2017، تورم آرژانتین از 25 درصد فراتر رفت. در سال 2018، تورم از 34 درصد گذشت و در سال 2019 تقریباً به 54 درصد رسید.
اکنون نیز تورم 83 درصدی و فقر در مراکز شهری در نیمه دوم سال 2021 به 37 درصد جمعیت رسیده و نابرابری نیز در این کشور بیداد می‌کند. در سال 2018، 10 درصد ثروتمندترین آرژانتین بیش از 60 درصد از کشور دارایی خود را در اختیار داشتند. این کشور در رتبه سوم نابرابرترین کشورهای جهان قرار دارد.
بدون دیدگاه